АКТЕРСКА ЕКИПА
Тартиф – Драган СпасовОргон – Ѓорѓи Јолевски
Елмира – Даница Георгиевска
Клеант – Владимир Јачев
Дорина- Тања Кочовска
Маријана – Дарја Ризова
Дамис – Оливер Митковски
Госпоѓа Пернел – Катина Иванова
Валер - Никола Ацески
Господин Лојал –Александар Микиќ/Томе Витанов
Лоран и полицаецот – Кире Ѓоревски
Флипот-Тања Ивановска
Слуги/Агенти:
Слободан Илиоски
Никица Јанковски
Антонио Китановски
Андреј Лалчевски
Филип Миленкоски
Kристијан Саздовски
Харис Салкоски
Матеј Стојковски
ТЕХНИЧКА ЕКИПА
Сценограф: Венелин Шурелов
Кореограф: Елица Георгиева
Дизајнер на светло: Звездан Миљковиќ
Дизајнер на тон: Александар Петровски
Композитор на музика: Саша Карлсон
Дизајнер на плакат: Георги Јанков
Извршен продуцент: Симона Угриновска
Инспициент: Вукица Александрова
Суфлер: Тања Ивановска
БЕЛЕШКА ОД РЕЖИСЕРОТ
Неколку елементи во врска со режијата и драматургијата на Тартиф
Моето гледиште на овој класичен текст на Молиер не е гледиште на историчар чија цел е да ги објасни кодовите на француската класична драматургија, не е гледиште ниту на човек од францускиот театар кој однатре ревидира еден класик од својата сопствена традиција. Моето гледиште е гледиште на режисер: во мојата работа, најмногу се потпирам на енергијата и ритамот кој го дава текстот за игра и тоа е единственото нешто што може да го донесе во вистинска театарска смисла.
Кој е Тартиф?
Првото прашање што се поставува во врска со ликот на Тартиф е: Кој е тој? Што направил? Ми се чини дека за да се открие таа плодна драматуршка смисла, потребно е најпрвин да се ослободиме од сите предзнаења, докази и клишеа кои со текот на времето му се натовариле на ликот. Особено треба да внимаваме да не го гледаме ликот веднаш како крадец или лажливец (и покрај тоа што станува збор за насловот на третата и последна верзија на текстот); треба исто така да избегнуваме едноставно да го сметаме за профитер, кој бескрупулозно се интересира само за своето уживање во јадењето и жените; и најважно од сѐ, тој не треба да се поистоветува со верски фанатик, и на тој начин проблемот да се пренесува на верата во Франција во XVII век во различните современи форми на религиозен фундаментализам. Треба да се навлезе во коренот на овие проблематики.
Драматуршката структура на текстот ми изгледа како да упатува на тоа дека Тартиф всушност е човек кој се впуштил во едно радикално и интензивно патување, каде се сретнал со своите најдлабоки стремежи, а истовремено и со своите страсти и најстрашни демони, патување кое е во потрага по живот и смисла, но за време на кое во овој случај, патникот изгорува во соочувањето со празнината на секое битие и на сѐ што постои. Така Тартиф станува еден вид „метафизичка празнина„. На некој начин, тој сега е направен од анти-материја и се појавува како црна дупка во космосот на нашите верувања, на нашите стремежи и на нашите добри намери. Освен тоа, со оглед на тоа што ништото нема форма, Тартиф повеќе нема постојан идентитет и се стекнува со „личност„ само со постојано ставање маски, кои добиваат форма само од енергијата на оние што ги гледаат. Тартиф, во својата потрага ја гори сопствената супстанција, а преживува само горејќи ги оние кои ги среќава.
Тартиф и неговите жртви – или неговите соучесници
Во овој контекст, проблемот на Тартиф конечно е помалку конфликт помеѓу еден измамник и неговите жртви, а повеќе невидлив договор помеѓу двете страни кои тргнуваат на патување каде секој од нив се среќава со сопствените демони. За Оргон, или неговата мајка, Тартиф исполнува една духовна празнина, емоционална или рационална, која постои во семејството. Тартиф, од своја страна, го одбира патот на екстремистички верник затоа што постојано е следен од неговите деструктивни демони, а единствениот начин да им се спротивстави го наоѓа во молитвите и камшикувањето. Неговата предаденост е толку радикална што станува парадоксална: преку измешаност на чесност и манипулација, тој се стреми кон вистинско спасение. Не само што сака да се ожени со ќерката на Оргон, туку сака да го наследи и имотот, како да му е вистински син. Сака да му стане зет, но исто така и да ја сака и да биде сакан од својата жена, и да му служи на принцот подобро од самиот Оргон. Конечно, сака да го „проголта„ целиот Оргон, со сѐ што му припаѓа и со сѐ што го карактеризира како психолошко, етичко, социјално и морално битие. Станува збор за симболичен чин на проголтување или на енергетски и физички вампиризам. Сето ова го зголемува развојот и го трансформира престојот кај Оргон во операција за преживување. Тартиф не бара ништо, а добива сѐ од своите домаќини, благодарение на демонската сила со која влијае на луѓето, и благодарение на соработката, свесно или несвесно, на Оргон и на неговото семејство во овој процес на ментална контрола и манипулација. Ова ја објаснува недофатливата природа на вистината во која се испреплетува капацитетот на човекот да верува и да манипулира.
Семејство во криза
Како појдовна точка за за оваа комедија карактеристично е тоа што Молиер одбрал да опише едно семејство во криза: добро чувствуваме дека во реалноста, ова семејство не „функционира„ веќе подолго време – уште од пред средбата помеѓу Оргон и Тартиф. Молиер не се интересира за причините за оваа ситуација, туку повеќе сака да ги анализира случувањата и нефункционалноста. Јасно е дека веќе подолго време има прекин во комуникацијата која постојано се влошува со новите недоразбирања помеѓу членовите на семејството. Исто така, госпоѓа Пернел не престанува да суди за целото семејство, заедно со нејзиниот син (Оргон), препишувајќи ги сега грешките за она што го смета за неуспех на нејзината снаа Елмира. Елмира пак, очигледно не успеала да го најде своето место во куќата: таа гледа само како може да опстане како замена, или како конкурентка дискредитирана од свекрвата. Од друга страна, во таа состојба на внатрешна раскинатост повеќе страдален отколку молчалив, отсуството на Оргон се чувствува уште посилно: и тоа како негова немоќ да ја игра улогата на господар, тој што би требало да ги возобнови прекинатите врски и да ги излечи раните создадени од недостаток на договор, разбирање и поврзаност на домашните. Токму во еден ваков контекст улогата на господар може да се оствари само со љубов и разбирање. Но, Оргон не го знае тој пат: тој не признава друг статус за себе освен оној на практикување авторитет по секоја цена. Неразбирањето и насилството кои владеат помеѓу членовите на семејството се мултиплицира со фактот што Оргон, кој во сѐ гледа недостаток на почит кон него, исто така се чувствува длабоко несфатен, изолиран и осамен.
На некој начин, семејната структура која ја опишува Молиер не е ништо друго, туку илустрација на една група или на човештвото во криза, каде сите видови врски се изопачени: една констелација каде не е уништена само целокупната комуникација, туку и препознавањето е повредено, каде сета желба е осакатена и каде не е испочитувана можноста за имање моќ, една структура каде царува осаменоста и неразбирањето; една структура каде без престан парадоксално се создава ништожност и наивно се мисли дека така може да се пополни таа бездна која ги дели различните членови на семејството. И во тој контекст на длабока криза, која понекогаш е скриена, понекогаш премолчена, се појавува мистериозниот лик на Тартиф.
Забележувајќи дека всушност е посебен како секој во ова семејство, изгледа како да има јасна слика за тоа дека треба да биде авторитет и ја користи таа слика за да манипулира со другите. Мотивите за борба и за скандал на едните и на другите се чинат контрадикторни. А сепак, токму ова ткиво на контрадикторност го дефинира заемниот простор на ова семејство, кое станува еден од најексплозивните материјали на текстот и вистински двигател за игра.
Тартиф и Оргон
Релацијата помеѓу Тартиф и Оргон е една од најголемите мистерии во овој текст... Уште од првите сцени, секој од ликовите се обидува да ја објасни чудната врска помеѓу овие двајца луѓе. Сепак, сите тие објаснувања нудат повеќе информации за тој што зборува отколку за Тартиф или Оргон. Ниту една од понудените верзии не успева во целост да ја објасни оваа релација: систематски останува една силна страна за толкување, во што се крие виталната сила на овој текст. Она што се случува помеѓу Тартиф и Оргон сигурно потекнува од размената на моќни енергии кои може да се опишат како „љубов„, „привлечност„, „стремеж„... Овие зборови имаат за цел да го насловат она до кое немаме пристап однадвор. Секакво претходно одредување на природата на оваа врска претставува опасност таа да се ограничи, или едноставно да се остави на страна. Мислам дека станува збор за вистинска средба која отвора можност за издигнување или за уништување. На Оргон никогаш претходно не му се случила толку интензивна врска/поврзаност пред да се појави Тартиф. И тоа е она што ги предупредува другите протагонисти и што создава кај нив неразбирање, критизирање, како и гнев.
Галин Стоев